Hoe kan ik met smaakproblemen omgaan?

Door kanker of de behandeling kan je smaak veranderen. Eten en drinken die je vroeger heerlijk vond, kunnen plotseling niet meer smaken.

Ook kan de smaak wisselen per dag. Soms kan je smaak (tijdelijk) helemaal weg zijn. Lees hier wat je zelf kunt doen.

Ons advies

Probeer of smaaksturing kan helpen. Informeer in het ziekenhuis waar je behandeld wordt of ze adviezen over smaaksturing geven.
Je kunt een persoonlijk advies krijgen van een oncologiediëtist. Zoek een oncologiediëtist bij je in de buurt.
Hieronder vind je een handig stappenplan waarmee je zelf thuis met smaaksturing aan de slag kunt.

Stappenplan voor smaaksturing thuis

Ontdek met onderstaande stappen wat nu je voorkeuren in smaak, geur en structuur zijn. Dan zie je ook wat je kunt doen om je eten daarbij te laten aansluiten. Klik op de tekst die bij jouw situatie past.

Hieronder zie je tips die anders kunnen zijn dan onze algemene aanbevelingen voor gezonde voeding. Tijdens kanker kan het soms nodig zijn om tijdelijk anders te eten, om de behandeling zo goed mogelijk te doorstaan.

Na behandeling is het weer belangrijk om je te houden aan onze aanbevelingen voor gezonde voeding. Een oncologiediëtist kan je helpen bij vragen of twijfels.

Ik proef minder of niks

Ik heb minder of geen smaak en/of ik ruik weinig

Voeg sterke of frisse smaak toe aan je eten:	Azijn Bleekselderij Bosuitje Citroen Chutney Gekonfijte gember Knolselderij Limoen Mosterd Paprika Pastinaak Piccalilly Pikante sauzen, zoals chilisaus en sambal Pikant gekruid eten, zoals pittig gekruide worst (salami, chorizo) Tomaat Ui Venkel Vers fruit Vruchtencompôte Wasabi Yoghurt Zoetzure augurkjes en uitjes
Voeg iets krokants aan je eten toe:	Croutons Gehakte nootjes Stukjes komkommer
Gebruik verse kruiden of specerijen met een sterke smaak:	Basilicum Cayennepeper Chilipeper Citroenmelisse Dille Dragon Gember Kaneel Kardemom Kerrie Knoflook Koriander Kruidnagel Laurier Munt Nootmuskaat Rozemarijn Selderij Steranijs Tijm Verse peper Witte peper
Probeer iets nieuws:	Bakken of grillen (in plaats van koken) geeft meer smaak Picallily of chutney bij de hutspot Toetjes, ontbijtgranen en pap met kaneel, kardemom, speculaaskruiden of nootmuskaat Cranberrycompote, appelmoes of perzik bij de maaltijd Vlees(vervangers) marineren in bijv. vruchtensap met azijn of ketjap Groenten grillen met verse kruiden
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten, vooral recepten voor pittige en zure gerechten.

Alles smaakt anders

Ik heb een voorkeur voor zoet

Voeg zoete smaken toe aan je eten:	(Basterd)suiker, bruine suiker, jam, honing, stroop of siroop (allerlei soorten), vruchtensiroop Melk- of roomsaus of boter bij groente Vers fruit, gedroogd fruit (rozijnen, abrikozen, appel) Vruchtencompôte, zoals van appel, peer, of cranberry Chutney, zoete ketjap, gembersiroop, zoete satésaus
Gebruik verse kruiden of specerijen:	Basilicum Dille Kardemom Komijn
Probeer ook:	Geweld gedroogd fruit (tutti fruti) Pompoen Rode paprika Ui Wortel Zoete aardappel Zoete dranken met koolzuur Stamppot met zoete aardappel Stoofpeertjes of appelmoes bij de maaltijd
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten, vooral voor zoete gerechten.

Ik heb een voorkeur voor zuur

Voeg zure smaken toe aan je eten:	Atjar tjampoer Azijn Augurkjes Citroen, citroensap of -rasp Crème fraîche, zure room, yoghurt Dressing met azijn Mosterd Kappertjes Limoen Picallily Tomaat Tomatenketchup Zilveruitjes
Gebruik verse kruiden:	Citroenmelisse Dille Peterselie
Probeer ook:	Andijvie Bessen Ham Oude kaas Postelein Rauwkost Rolmops Tomaat Zuurkool Zure dranken, zoals karnemelk, citroenlimonade, bitterlemon Zure haring
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten. Bijvoorbeeld limoenrijst met gepocheerde kip.

Ik heb een voorkeur voor zout

Voeg zoute smaken toe aan je eten:	Ansjovis Gezouten of gerookte vis, kip of vlees Lamsoor Mosterd (Oude) kaas Sardientjes Zeekraal (Zee)zout Zoute ketjap Zoute haring
Gebruik verse kruiden en specerijen:	Peterselie Bieslook Kardemom
Probeer ook:	Maaltijdsoep Stamppot Salade met gerookte kip of vis
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten. Bijvoorbeeld zalm met quinoa en paksoi.

Ik heb een voorkeur voor bitter

Voeg bittere smaken toe aan je eten:	Augurkjes Crème fraîche Dressing met azijn Kappertjes Lente-ui Marmelade Mosterd Olijven Oude kaas Rauwe ham Schimmelkaas Zilveruitjes (Plantaardige) yoghurt
Gebruik verse kruiden en specerijen:	Basilicum Bladselderij Dille Groene kruiden Komijn (Verse) koriander Kurkuma Laos kruid Laurier
Probeer ook:	Andijvie Bitter lemon Dranken met koolzuur Koffie Paksoi Paprika Rabarber Rucola Spinazie Tonic Witlof
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten. Bijvoorbeeld burger met avocado.

Ik heb een voorkeur voor umami

Voeg hartige smaken toe aan je eten:	Balsamico azijn Boter Bouillon, Gedroogde uitjes Gember (vers, siroop of pasta) Oude kaas Parmezaanse kaas Pijnboompitten Rode ui Sardientjes Spek Tomatenketchup Vissaus Zoete tomaat
Gebruik verse kruiden en specerijen:	Basilicum Dille Gember Kardemom Koriander Peterselie Trassi
Probeer ook:	Bami of nasi
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten. Bijvoorbeeld stoofschotel met kippendijen.

Ik proef of ruik te veel

Ik heb een te sterke smaak

Gebruik neutrale smaken:	Aardappelpuree Bereid sterker smakende groenten in melksaus Ei Fruit, vers of fruitmoes Honing Neutrale (plantaardige) zuivelproducten: melk, room, pap, jonge kaas, smeerkaas Neutrale graanproducten: brood, beschuit, rijst, pasta Salades Worteltjes, doperwtjes
Let op de temperatuur van je eten:	Warme gerechten zijn sterker van smaak dan koude gerechten. Probeer uit bij welke temperatuur eten het beste smaakt.
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten. Bijvoorbeeld soep met ertwen en courgette.

Ik kan sterke geuren van eten niet verdragen

Het eten smaakt vies

Alles heeft een metaalsmaak

Voeg smaken toe aan je eten:	Geraspte wortel Honing
Gebruik verse kruiden en specerijen:	Basilicum Kaneel Oregano Peper Tijm
Probeer ook:	Koude gerechten Een vieze smaak kan ook het gevolg zijn van een droge mond Goede mondverzorging, extra spoelen en drinken voor het eten om die smaak weg te spoelen kan soms helpen Gebruik geen bestek van metaal
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten.

Het eten smaakt bitter of naar karton

Voeg frisse, zure en fruitsmaken toe aan je eten:	Friszure smaken, zoals augurkjes, vers fruit, yoghurt, zilveruitjes Fruitsmaken, zoals cranberrycompôte, appelmoes, perzik Sterke smaken, zoals basilicum, citroen, pepermunt, zoetzure sauzen Hartige smaken zoals ansjovis, mosterd, zout kunnen ook helpen
Voor het wegnemen van een bittere smaak helpen vaak:	Knoflook Koriander Room Spek Waterkers
Probeer ook:	Citroen of komkommer toevoegen aan water Salade van haring en biet Vlees(vervangers)* combineren met iets friszoets, zoals compôte van cranberry, appelmoes of perzik, of marineren in bijvoorbeeld vruchtensap met azijn Yoghurt met fruit Een vieze smaak kan ook liggen aan een droge mond Goede mondverzorging, extra spoelen en drinken voor het eten om die smaak weg te spoelen kan soms helpen
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten. Bijvoorbeeld quinoasalade met bietjes.

Experimenteer met mondgevoel

Ik wil mijn eten krokanter maken

Voeg structuur toe aan je eten:	Gedroogde uitjes Krokant eten zoals geroosterd brood of crackers, of iets met een korstje zoals gepaneerd vlees, vis, kaas, ovenschotel met korstje Noten, geroosterde pitten en zaden Muesli Rauwkost, zoals komkommer
Gebruik verse kruiden:	Citroenmelisse Dille Peterselie
Probeer ook:	Doe extra croutons of komkommerblokjes in de soep, saus of op de maaltijd Strooi gehakte nootjes over een toetje
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten.

Ik wil zacht of smeuïg eten

Algemene tips

Ik heb last van een droge mond

Voeg vocht toe aan je eten, of producten die je eten smeuïger maken:	Boter, room, crème fraîche of mayonaise Limoen, citroen (niet geschikt bij pijnlijke mond) Friszure producten, zoals appel, tomaat, augurk of uitjes (kies bij een pijnlijke mond liever voor komkommer en stukjes paprika) Melk, pap, vla of yoghurt, room, boter Sauzen, zoals melksaus of kant-en-klare koude sauzen Ragoût of soep
Probeer ook:	Dranken zoals water, thee, citroenlimonade, melk, karnemelk Soepen en gerechten waar veel vocht aan is toegevoegd Neem ook eens een maaltijdsoep Voeg extra vocht toe aan gerechten, bijv. extra melk door de stamppot Voeg vet toe, zoals room of boter
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten. Bijvoorbeeld vissoep.

Maak het eten aantrekkelijker

Onderzoek naar smaakverandering bij kanker

Er is nog niet veel wetenschappelijk onderzoek naar smaakverandering bij kanker. Gelukkig is er steeds meer aandacht hiervoor. In de praktijk kijken experts welke adviezen de smaak kunnen verbeteren.

Over smaak en smaaksturing

Hoe werkt mijn smaak?

Op je tong, aan de binnenkant van je mond en in je keel zitten smaakknoppen. Hiermee proeven we de smaken zoet, zuur, zout, bitter en umami (ook wel hartig genoemd). Smaak wordt ook deels bepaald door de geur van eten.

De structuur en de temperatuur van je eten en drinken en het gevoel dat dit geeft in je mond spelen ook een rol bij de ervaring van smaak. Zo kan eten in je mond een stroef of droog gevoel geven of juist een vettig gevoel. Krokant of pittig eten maakt dat je beter gaat kauwen, zorgt voor aanmaak van speeksel en prikkelt de smaak.

Daarnaast speelt de bereidingswijze van eten een rol bij hoe je smaak beleeft, net als de omgeving waarin je eet.

Wat is smaaksturing?

Smaaksturing in ziekenhuizen

In een aantal ziekenhuizen lopen onderzoeken waarbij al vormen van smaaksturing worden toegepast. Hierbij wordt mensen gevraagd wat hun klachten zijn wat betreft smaak, wanneer de klachten zijn ontstaan en wat de aard van de klachten is.

Daarnaast wordt in sommige ziekenhuizen een smaaktest aangeboden, waarbij door het proeven van verschillende smaken wordt gekeken wat de smaakvoorkeuren zijn. Ook de reuk kan worden getest met behulp van geursticks.

De uitslag van de test laat zien welke voorkeuren voor smaak en geur iemand heeft. Soms wordt de uitslag meegegeven in de vorm van een ‘smaakpaspoort’ met daarbij tips en recepten die aansluiten bij de smaakvoorkeuren om thuis mee aan de slag te gaan.

In de ziekenhuizen die met smaaksturing zijn gestart wordt bij het eten rekening gehouden met je smaakvoorkeuren. Dit kan gedaan worden met speciale toevoegingen of aanpassingen aan het eten zelf. De ervaringen met smaaksturing zijn nog wisselend. Dit werkt niet voor iedereen.

Zelf met smaaksturing aan de slag

Er zijn verschillende smaakveranderingen waar je bij kanker last van kan krijgen:

Niets of weinig proeven of ruiken
Het eten smaakt anders
Het eten voelt anders in je mond
Afkeer van eten en geuren

Wanneer je weet wat je (nieuwe) voorkeuren in smaak, geur en temperatuur zijn, en hoe iets voelt in de mond, kun je hier rekening mee houden bij de keuze en bereiding van je eten. Dit kan helpen om te gaan met smaakveranderingen. Gebruik het bovenstaande stappenplan om tips te vinden die je kunnen helpen.

Recepten en informatie

Onze speciale recepten bij kanker

Smaaksturing bij het Antonius ziekenhuis in Sneek en Emmeloord

Patiëntenvereniging Hoofd-Hals (PVHH)

Lees meer over smaak en smaakverandering

Is het normaal dat de smaak verandert?

Hoelang duurt het voordat de smaak weer terugkomt na de behandeling?

Voedingstips bij smaak- en reukverandering

Bronnen

Stel je vraag aan de experts

Wij zijn er voor al je vragen over voeding en leefstijl in relatie tot kanker.

Stel je vraag

Een samenwerking tussen

Over Voedingenkankerinfo.nl

De voorlichting in dit artikel is zorgvuldig ontwikkeld door het Wereld Kanker Onderzoek Fonds in samenwerking met het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL), Wageningen University and Research (WUR) en de Landelijke Werkgroep Diëtisten Oncologie (LWDO).

Maak kennis met de redactie

Voeg toe aan je eten:	Boter, room, crème fraîche Koude sauzen, zoals mayonaise, of andere kant-en-klare saus Melk, pap, vla of yoghurt, room, boter Warme sauzen, jus
Probeer ook:	Gebruik extra jus of saus Voeg mayonaise toe aan de warme maaltijd
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten, vooral recepten voor zachte voeding.

Gebruik kleur:	Gebruik verschillende kleuren in een maaltijd Dien het eten aantrekkelijk op (het oog wil ook wat)
Aan de slag met recepten:	Probeer onze speciale recepten. Bijvoorbeeld de kleurrijke Buddha Bowl.