Wat is kanker?
Kanker is niet één ziekte. De naam is een verzamelnaam voor meer dan 100 ziekten. Wat bij al deze ziekten hetzelfde is, is dat lichaamscellen niet meer normaal werken. Lees hier meer over wat kanker is en wat het kan veroorzaken.
Onze lichaamscellen
Cellen zijn de bouwstenen van ons lichaam. Ons lichaam bestaat uit miljarden cellen. Elke cel in ons lichaam heeft een eigen taak.
Hoe onze cellen werken wordt aangestuurd door de informatie binnen de kern van de cellen. Deze informatie zit in het erfelijk materiaal (het DNA) dat wordt doorgegeven van ouder op kind.
Celdeling
Ons lichaam maakt nieuwe cellen aan zodat we kunnen groeien. Ook om oude of beschadigde cellen te vervangen. Nieuwe cellen ontstaan door celdeling; cellen maken als het ware een kopie van zichzelf.
Hoe ontstaat een tumor?
Bij de celdeling kan iets fout gaan. Hier kunnen verschillende oorzaken voor zijn. Meestal worden deze fouten door ons lichaam zelf hersteld, maar soms gebeurt dat niet.
Bij een aantal fouten in dezelfde cel gaat deze cel zich op een onbeheerste manier delen. Hierdoor ontstaat een groep cellen met fouten. Zo’n groep cellen neemt vaak de vorm aan van een bobbel of zwelling. Dat noemen we een tumor.
Verschil tussen een goedaardige en kwaadaardige tumor
Een tumor kan goedaardig of kwaadaardig zijn. Wat betekent dat precies?
Goedaardige tumoren
Een goedaardige tumor groeit niet door andere weefsels of organen heen. De tumor verspreidt zich niet in het lichaam. Het blijft dus zitten op dezelfde plek. Bijvoorbeeld een wrat.
Als een goedaardige tumor aandrukt tegen andere weefsels of organen kan het nodig zijn om de tumor weg te halen.
Kwaadaardige tumoren
Een kwaadaardige tumor kan doorgroeien en daarmee omliggende weefsels en organen beschadigen.
Cellen van een kwaadaardige tumor kunnen losraken en via het bloed en/of de lymfe ergens anders in het lichaam komen. Zo kunnen ze groeien tot nieuwe tumoren. Dit noemen we uitzaaiingen of metastasen.
Ontstaan van kanker: een langdurig proces
Alle soorten kanker beginnen wanneer het DNA in een cel beschadigd wordt, wat tot ongeremde celdeling kan leiden.
Kanker ontstaat niet ineens. Vaak is dit een ingewikkeld proces dat lang duurt. Voordat de ziekte zich ontwikkelt moeten veel veranderingen in de cel plaatsvinden. Dit kan jaren, soms zelfs tientallen jaren duren. Daarom is kanker een ziekte die vaker ouderen treft.
Wat kan kanker veroorzaken?
Ons DNA, en onze cellen, kunnen door verschillende oorzaken beschadigd worden:
Genetische oorzaken
Minder dan 10% van de gevallen van kanker komt door erfelijkheid. Er zijn genen ontdekt die de kans op borst- en darmkanker vergroten, maar gelukkig komen ze weinig voor.
Als je die genen hebt, betekent het niet dat je ook daadwerkelijk kanker zult krijgen. Het betekent dat je meer kans op kanker hebt dan iemand anders zonder die genen. Vaak kun je ook de kans op kanker verkleinen door gezond te leven.
Komt kanker in je familie vaak voor en heb je zorgen over je kans op kanker? Bespreek dit met je huisarts.
Infectieziekten
Sommige infectieziekten vergroten de kans op kanker:
- HPV (humaan papillomavirus) vergroot de kans op baarmoederhalskanker.
- De bacterie Helicobacter pylori vergroot de kans op maagkanker.
- Hepatitis B en C vergroten de kans op leverkanker.
Door vaccinatie kunnen we de kans op verspreiding van deze infectieziekten verkleinen.
Oorzaken in de leefomgeving
Er zijn dingen om ons heen, zoals de omgeving waarin we wonen of werken, die onze kans op kanker vergroten.
- Zonverbranding vergroot de kans op huidkanker. Daarom is het belangrijk dat je jezelf goed beschermt wanneer je in de zon bent.
- Sommige industriële chemicaliën, te veel blootstelling aan röntgenstraling en sommige medicijnen kunnen ook de kans op kanker vergroten.
Sommige van deze risico’s zijn vooral van belang voor mensen die tijdens hun werk aan worden blootgesteld.
Leefstijl
Niet roken, of daarmee stoppen, en het voorkomen van blootstelling aan tabaksrook zijn de belangrijkste dingen die je kunt doen voor minder kans op kanker.
Maar is nog meer dat je kunt doen om jezelf tegen kanker te helpen beschermen. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds heeft 10 aanbevelingen voor minder kans op kanker voor je opgesteld.
Wat kan ik zelf doen voor minder kans op kanker?
Veel mensen denken dat kanker ontstaat omdat het in de familie voorkomt en het ‘in de genen zit’. Maar erfelijkheid speelt maar bij een beperkt aantal gevallen van kanker een rol. De keuzes die we maken in onze voeding en leefstijl spelen een veel grotere rol. Volg onze 10 aanbevelingen voor minder kans op kanker.
