Door geur, prikkeling en smaak (GPS) toe te voegen aan gerechten, smaakt het eten bij veel mensen met smaakveranderingen al stukken beter. Eric-Jan heeft deze praktische aanpak ontwikkeld en geeft hierover les aan koks, verzorgt workshops voor mensen met smaak- en reukveranderingen en begeleidt zorginstellingen die met ‘smaak’ aan de slag willen. Ook heeft hij een eigen kruidenlijn ontwikkeld.
Eric-Jan vertelt: “Vanuit mijn verleden als chef-kok en als voormalig hoofd van de keuken in het Ikazia ziekenhuis (Rotterdam) weet ik dat het in ziekenhuizen niet haalbaar is om iedereen met smaakverandering individueel te testen. Ik ben daarom op zoek gegaan naar toepasbare smaakoplossingen voor de praktijk.
Het blijkt dat je bij zeker 80% van de mensen met smaakverandering bij kanker de smaak al kunt verbeteren door de zintuigen te prikkelen door geur, prikkeling en smaak aan gerechten toe te voegen.
Bij smaakveranderingen kan het lastig zijn om in een gezin voor één persoon apart te moeten gaan koken. Het is daarom handig om smaakmakers te hebben die je op tafel kunt zetten en die je los aan het eten kunt toevoegen. Zo kun je thuis makkelijk smaaksturing toepassen.
“Voor een kleine minderheid is wel echt individueel advies nodig, zoals voor mensen met ernstig geur- en smaakverlies, of mensen die het moeilijk vinden aan te geven wat hun favoriete smaak is. Ook voor mensen die een ijzer- of kartonsmaak ervaren is een smaaktest nuttig.”
“Wat je proeft, wordt voor het overgrote deel bepaald door de geur van het eten. 80% van onze totale smaak is geur. Voeg daarom altijd als eerste geur toe aan gerechten. Dit doe je bijvoorbeeld door verse kruiden zoals basilicum, knoflook, ui en kruiden(mixen) zoals kerrie toe te voegen.
Daarnaast is het nodig om het tweede element ‘prikkeling’ toe te voegen. Hierdoor ga je andere smaken ook beter proeven. Dit kun je doen door gember of iets pittigs zoals rode peper toe te voegen aan een gerecht. Een ander vorm van prikkeling krijg je door iets krokants toe te voegen zoals croutons of nootjes.
Tot slot is het belangrijk om de smaak van je voorkeur te ontdekken. Kijk voor welke van de vijf basissmaken – zout, zuur, bitter, umami (ofwel hartig) en zoet – je een voorkeur hebt. De smaak van jouw voorkeur kun je dan extra toevoegen aan het gerecht.”
“Je kunt eigenlijk heel simpel ingrediënten toevoegen die extra geur, prikkeling en smaak aan gerechten geven. Een pompoensoep kun je bijvoorbeeld beter laten smaken door knoflook (geur), rode peper (prikkeling) en gember (smaak) toe te voegen. Als dat werkt, dan kun je dit ook bij andere soepen toepassen, bijvoorbeeld bij courgettesoep. Je kunt ook variëren door bijvoorbeeld geen rode peper maar walnoot, pijnboompitjes of spekjes toe te voegen voor meer prikkeling. Door verschillende dingen uit te proberen merk je wat voor jou wel en niet werkt.
Een ander voorbeeld is een pastasalade. Als een pastasalade met piccalilly bijvoorbeeld goed smaakt, dan kun je daar eenvoudig mee variëren door aan de pastasalade verschillende dingen toe te voegen. Zo kun je afwisselen met tonijn, een gekookt ei, gegaarde kip of vegetarische stukjes. Maar vind je piccalilly niet lekker door de pastasalade, probeer dan bijvoorbeeld kerrie- of tomatensaus. Ook hierbij kun je dan weer heel makkelijk variëren met allerlei toevoegingen.”
Laat eten geen frustratie worden. Als iets niet smaakt, laat dat dan achterwege en ga op zoek naar toevoegingen die wel aangenaam zijn.
