Is het verstandig om te sporten bij de behandeling van kanker?
Ja, sporten heeft verschillende voordelen wanneer je kanker hebt.
Ons advies
Het is goed om te bewegen en te sporten bij de behandeling van kanker. Het kan de bijwerkingen van de behandeling verminderen, helpen bij vermoeidheid en zorgen dat je sneller herstelt.
Het advies is om drie keer per week 30 minuten oefeningen te doen om de conditie te verbeteren (duurtraining) en daarnaast twee keer per week 30 minuten krachttraining, op basis van wat we nu weten. Dit is niet voor iedereen haalbaar. Ook als je minder dan deze aanbeveling beweegt, heeft het al zin.
Het is verstandig om met een oncologisch fysiotherapeut te overleggen welke vorm van sport en beweging in jouw situatie het best is en bij jou past.
Wat is sporten?
Onder sporten vallen allerlei vormen van lichaamsbeweging. Deze kunnen gericht zijn op verbetering van spierkracht en/of uithoudingsvermogen. Krachttraining is gericht op de opbouw of het behoud van spieren. Hieronder valt bijvoorbeeld trainen met gewichten, opdrukken en sit-ups.
Duurtraining is gericht op de opbouw en het behoud van conditie en uithoudingsvermogen. Dit is bijvoorbeeld stevig wandelen, hardlopen, fietsen, zwemmen en dansen.
Wat blijkt uit onderzoek?
Zowel kanker als de behandeling ervan vragen de nodige energie van het lichaam. Hierdoor kan je last hebben van (ernstige) vermoeidheid, een verminderde conditie en verlies van spieren. Je bent daardoor misschien geneigd om rust te nemen. Uit wetenschappelijke studies blijkt juist dat sporten en intensief bewegen tijdens de behandeling kunnen helpen tegen de vermoeidheid. Ook kan het conditieverlies en het verlies van spieren beperken. Andere voordelen van sporten bij kanker zijn:
- Een vermindering van het aantal bijwerkingen van de behandeling en de ernst ervan.
- Een sneller herstel na de behandeling.
- Een toename van zelfvertrouwen en concentratie.
- Een vermindering van depressieve klachten.
- Een betere nachtrust.
- Een verbetering van de kwaliteit van leven.
Sporten tijdens verschillende stadia van kanker
De meeste studies zijn gedaan bij mensen met een vroeg stadium van kanker. Maar ook bij mensen met kanker in een vergevorderd stadium kan bewegen zinvol zijn, omdat het kan helpen zolang mogelijk zelfstandig te blijven, te kunnen traplopen, zichzelf te verzorgen en van het toilet gebruik te maken.
Wanneer niet of minder sporten?
Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat het veilig is om te sporten als je kanker hebt. Er is geen reden om hier terughoudend in te zijn. Het advies is wel om niet te streng te zijn voor jezelf. Het is beter om wat rustiger aan te doen als je veel last hebt van vermoeidheid, bijvoorbeeld de eerste dagen na de chemotherapie.
Ook is het belangrijk om bij klachten niet over je eigen grenzen te gaan. Voorbeelden van mogelijke klachten zijn een onregelmatige hartslag, kortademigheid, duizeligheid en misselijkheid. Daarentegen is (ernstige) vermoeidheid na de behandeling geen reden om niet te sporten. Integendeel: door kracht- en duurtraining kun je de vermoeidheid juist verminderen.
Welke sport past bij mij?
Het is verstandig om met je arts of verpleegkundige te overleggen welke vorm van sport en beweging in jouw situatie het beste past. Er zijn ziekenhuizen en fysiotherapiepraktijken waar beweegprogramma’s worden aangeboden die speciaal zijn ontwikkeld voor mensen met kanker en chemotherapie. Voor een fysiotherapeut met ervaring met beweging bij kanker kun je via www.verwijsgidskanker.nl op postcode of woonplaats zoeken.
Het is belangrijk om voor een sport te kiezen waarbij je je prettig voelt en die je kunt volhouden. Om de conditie te verbeteren kan gedacht worden aan wandelen, fietsen en zwemmen. Deze vormen van duurtraining zijn ook geschikt om verlies van spierkracht en spiermassa te verminderen, maar er zijn aanwijzingen dat krachttraining zoals trainen met gewichten hierbij beter werkt.
Bronnen
Dit artikel is bijgewerkt in juni 2023.
- Ashcraft, K. A., Warner, A. B., Jones, L. W., & Dewhirst, M. W. (2019). Exercise as Adjunct Therapy in Cancer.Seminars in radiation oncology, 29(1), 16–24. https://doi.org/10.1016/j.semradonc.2018.10.001
- Buffart, L. M., Sweegers, M. G., May, A. M., Chinapaw, M. J., van Vulpen, J. K., Newton, R. U., Galvão, D. A., Aaronson, N. K., Stuiver, M. M., Jacobsen, P. B., Verdonck-de Leeuw, I. M., Steindorf, K., Irwin, M. L., Hayes, S., Griffith, K. A., Lucia, A., Herrero-Roman, F., Mesters, I., van Weert, E., Knoop, H., … Courneya, K. S. (2018). Targeting Exercise Interventions to Patients With Cancer in Need: An Individual Patient Data Meta-Analysis.Journal of the National Cancer Institute, 110(11), 1190–1200. https://doi.org/10.1093/jnci/djy161
- Hilfiker, R., Meichtry, A., Eicher, M., Nilsson Balfe, L., Knols, R. H., Verra, M. L., & Taeymans, J. (2018). Exercise and other non-pharmaceutical interventions for cancer-related fatigue in patients during or after cancer treatment: a systematic review incorporating an indirect-comparisons meta-analysis.British journal of sports medicine, 52(10), 651–658. https://doi.org/10.1136/bjsports-2016-096422
- Van Vulpen, J. K., Sweegers, M. G., Peeters, P., Courneya, K. S., Newton, R. U., Aaronson, N. K., Jacobsen, P. B., Galvão, D. A., Chinapaw, M. J., Steindorf, K., Irwin, M. L., Stuiver, M. M., Hayes, S., Griffith, K. A., Mesters, I., Knoop, H., Goedendorp, M. M., Mutrie, N., Daley, A. J., McConnachie, A., … Buffart, L. M. (2020). Moderators of Exercise Effects on Cancer-related Fatigue: A Meta-analysis of Individual Patient Data.Medicine and science in sports and exercise, 52(2), 303–314. https://doi.org/10.1249/MSS.0000000000002154
Een samenwerking tussen
