Bewegen met gewrichtsklachten door hormoontherapie voor borstkanker
Achtergrondinformatie over gewrichtsklachten door hormoontherapie voor borstkanker
Antihormoontherapie kan op twee manieren werken:
Blokkeren van de hormoonaanmaak
- Bij vrouwen die nog niet in de overgang zijn, gebeurt dit met LHRH-agonisten (o.a. gosereline [Zoladex®] en leuproreline [Lucrin®]), die de werking van de eierstokken stilleggen.
- Bij vrouwen na de overgang worden aromataseremmers gebruikt (o.a. anastrozol en letrozol), die de aanmaak van het eiwit aromatase blokkeren.
Remmen van de werking van hormonen
Zogenoemde anti-oestrogenen, zoals Tamoxifen, voorkomen dat de echte hormonen de kankercellen bereiken. Dit middel wordt zowel vóór als na de overgang gebruikt.
Bijwerkingen
Aromataseremmers veroorzaken vaak (>10%) gewrichtsklachten, zoals gewrichtspijn, stijfheid, artritis en osteoporose. Maar ook bij het gebruik van Tamoxifen worden gewrichtsklachten ervaren. Vermoedelijk ontstaan deze klachten door oestrogeendeprivatie, die kan leiden tot afbraak van bot en kraakbeen. Er is geen sprake van inflammatoire processen.
Beweeginterventies
In 2022 verscheen een review over fysieke training bij vrouwen met borstkanker (stadium I–III) die aromataseremmers gebruiken. Zeven studies met in totaal 400 deelnemers werden geïncludeerd (één studie gericht op preventie, zes op behandeling van gewrichtsklachten). De resultaten laten geen overtuigend bewijs zien dat training gewrichtsklachten kan voorkomen of behandelen. Mogelijk hangt dit samen met het beperkte aantal studies en de grote variatie in trainingsinterventies.
Aandachtspunten
- Trainingsinterventies inzetten met als enige doel het verminderen van gewrichtsklachten lijkt op basis van de beschikbare literatuur niet zinvol.
- Trainingsinterventies bij patiënten met gewrichtsklachten zijn veilig en kunnen bijdragen aan het verbeteren van kwaliteit van leven, fysieke fitheid en het verminderen van vermoeidheid.
- Hoewel het effect van trainingsinterventies op gewrichtsklachten nog niet is aangetoond, lijkt het op basis van de etiologie van de klachten (namelijk afbraak van bot en kraakbeen) zeker wenselijk patiënten te adviseren om in beweging te blijven.
Bronnen
Dit artikel is bijgewerkt in september 2025.
- Grigorian N, Baumrucker SJ. Aromatase inhibitor–associated musculoskeletal pain: An overview of pathophysiology and treatment modalities. SAGE Open Medicine. 2022;10.
- Roberts KE, Rickett K, Feng S, et al. Exercise therapies for preventing or treating aromatase inhibitor-induced musculoskeletal symptoms in early breast cancer. Cochrane Database Syst Rev. 2020;1(1):CD012988.
Een samenwerking tussen