Bewegen bij cardiotoxiciteit
Achtergrondinformatie over bewegen bij cardiotoxiciteit
Therapie-gerelateerde cardiotoxiciteit
Ondanks de positieve effecten van de medische behandeling op de ziekte hebben bepaalde therapieën zoals radiotherapie, HER2-gerichte therapie of anthracyclines (bijvoorbeeld doxurubicine of epirubicine) een cardiotoxisch effect. We spreken van therapie-gerelateerde cardiotoxiciteit wanneer symptomen en tekenen van hartfalen optreden na aanvang van de therapeutische behandeling.
Veiligheid van bewegen
Cardiotoxiciteit heeft invloed op de veiligheid van een beweeginterventie en daarom is het belangrijk voorzichtig te zijn bij het geven van advies over bewegen of het aanbieden van een beweegprogramma.
De eerste studies laten zien dat het veilig is om te sporten tijdens de behandeling met cardiotoxische therapie. Het bewijs dat bewegen de kans op therapie-gerelateerde cardiotoxiciteit vermindert is echter nog beperkt. Hier wordt momenteel meer onderzoek naar gedaan.
Aandachtspunten
- Afhankelijk van eventuele risicofactoren kan beoordeeld worden of de risico’s opwegen tegen eventuele verbetering van de conditie van de patiënt. Samen met de patiënt kunnen de risico’s en voordelen van een beweegprogramma besproken worden.
- In sommige gevallen kan een maximale inspanningstest van toegevoegde waarde zijn om abnormale cardiovasculaire reacties te identificeren. Op basis van de resultaten van de test kan beoordeeld worden of de patiënt veilig kan trainen. Het risico op eventuele bijwerking kan hiermee echter niet volledig worden afgedekt.
- Het risico op cardiovasculaire voorvallen is het hoogst wanneer inactieve patiënten plotseling hoog intensief gaan bewegen. Het is daarom belangrijk dat een patiënt actief is op een niveau dat bij hem/haar past en grote krachtsinspanningen en valsalva manoeuvres (“vastzetten” van de adem) vermijdt. De ejectie fractie kan informatie geven over de belastbaarheid van de patiënt.
Bronnen
Dit artikel is bijgewerkt in september 2025.
- Henning RJ, & Harbison RD Cardio-oncology: cardiovascular complications of cancer therapy. Future Cardiol. 2017;13(4), 379-396. https://doi.org/10.2217/fca-2016-0081
- Sweegers MG, Van Doormaal M, Conijn D, & Stuiver MM. KNGF-richtlijn Oncologie. Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie (KNGF) en Vereniging van Oefentherapeuten (VvOCM) (2022), Amersfoort. https://www.kngf.nl/kennisplatform/richtlijnen/oncologie
- Antunes P, Joaquim A, Sampaio F, et al. Effects of exercise training on cardiac toxicity markers in women with breast cancer undergoing chemotherapy with anthracyclines: a randomized controlled trial. Eur J Prev Cardiol. 2023;30(9):844-855.
- Viamonte SG, Joaquim A, Alves A, et al. Adherence, safety, and satisfaction of a cardio-oncology rehabilitation program framework versus community exercise training for cancer survivors: findings from the CORE trial. Support Care Cancer. 2023;31(3):173.
Een samenwerking tussen