Kanker als gevolg van overgewicht

Jaarlijks zijn er in Nederland bijna 5.000 nieuwe gevallen van kanker toe te schrijven aan overgewicht. Wereldwijd gaat het om bijna een half miljoen nieuwe gevallen per jaar. Het aantal gevallen van kanker door overgewicht is hoger bij vrouwen dan bij mannen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie in samenwerking met het Wereld Kanker Onderzoek Fonds.

Nieuwe berekeningen van de Wereldgezondheidsorganisatie brengen in kaart wat de impact van overgewicht is op het aantal gevallen van kanker. Wereldwijd is het aantal gevallen van kanker dat toegeschreven kan worden aan overgewicht hoger bij vrouwen dan bij mannen. Uit de nieuwe cijfers blijkt dit ook in Nederland het geval te zijn.

Dat het aantal gevallen van kanker door overgewicht hoger is bij vrouwen dan bij mannen komt doordat veelvoorkomende vormen van kanker bij vrouwen een sterk verband hebben met overgewicht. Ruim 75 procent van de gevallen van kanker die toegeschreven worden aan overgewicht bij vrouwen zijn gevallen van borstkanker na de menopauze, baarmoederkanker en dikkedarmkanker.

Onderzoekers hebben berekend hoeveel van de nieuwe gevallen van kanker in 2012 gerelateerd zijn aan overgewicht door gegevens over lichaamsgewicht in 2002 te analyseren. Hiermee is rekening gehouden met een periode van 10 jaar tussen overgewicht als risicofactor voor kanker en de diagnose van de ziekte. Als maatstaf voor overgewicht is de BMI (Body Mass Index) gehanteerd. De BMI geeft aan of het lichaamsgewicht gezond is in verhouding tot de lichaamslengte.

De rol van overgewicht als belangrijke risicofactor voor kanker wordt steeds duidelijker in wetenschappelijk onderzoek. Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds houdt de lijst van kankersoorten waarvan bekend is dat ze een verband hebben met overgewicht actueel. Tot nu toe gaat het om 9 soorten kanker: darm-, slokdarm-, alvleesklier-, nier-, baarmoeder-, borst- (bij vrouwen na de menopauze), eierstok-, galblaas- en gevorderde prostaatkanker.

Wereldwijd neemt het aantal mensen met overgewicht toe. Het aantal volwassenen met overgewicht is tussen 1980 en 2013 volgens schattingen met 27,5 procent toegenomen. In Nederland zijn de cijfers ook zorgwekkend: 53 procent van de mannen en 44 procent van de vrouwen van 20 jaar of ouder is te zwaar.

De nieuwe berekeningen zijn alleen gericht op de rol van lichaamsgewicht bij het krijgen van kanker. De rol van voeding en beweging is hierin niet meegenomen. Het zijn ook conservatieve schattingen op basis van de aanname dat bepaalde kankersoorten geen verband zouden hebben met lichaamsgewicht.  Onderzoekers schatten dat ruim een derde van de meest voorkomende gevallen van kanker voorkomen kan worden door een gezond gewicht te behouden, gezond te eten en voldoende te bewegen.

Nadia Ameyah, directeur van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds: “Roken blijft de belangrijkste risicofactor voor kanker. De bevindingen van dit onderzoek benadrukken echter ook de noodzaak om maatregelen te nemen om overgewicht terug te dringen. Het aantal rokers neemt af, maar het aantal personen met overgewicht neemt helaas toe. Samen moeten we in actie komen om kanker te voorkomen. Ruim een derde van de meest voorkomende gevallen van kanker kan worden voorkomen door gezonde keuzes te maken in onze leefstijl.”

Noot voor de redactie

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:

Germund Daal, Hoofd Communicatie en Gezondheidsvoorlichting, 020-344 9592, g.daal@wcrf.org

Over het onderzoek

De IARC, de onderzoekstak van de Wereldgezondheidsorganisatie gericht op kanker, heeft kankerregistratiecijfers van Globocan uit 2012, gegevens over BMI uit 2002 en data over risico’s tussen overgewicht en kanker geanalyseerd. Hierbij hebben ze ook rekening gehouden met andere risicofactoren zoals roken. Alle gevallen van kanker bij volwassenen 30 jaar of ouder zijn meegenomen in de analyse, met uitzondering van non-melanoma huidkanker. De analyses zijn uitgevoerd per geslacht, land en regio.

Uit de berekeningen voor Nederland zijn de cijfers als volgt:

In 2012 zijn 3.046 gevallen van kanker bij vrouwen toe te schrijven aan overgewicht. Dat is 13 procent van de kankersoorten waarvan bekend is dat ze een verband hebben met overgewicht, en 7 procent van alle kankersoorten bij vrouwen.

In 2012 zijn 1.872 gevallen van kanker bij mannen toe te schrijven aan overgewicht. Dat is 16 procent van de kankersoorten waarvan bekend is dat ze een verband hebben met overgewicht, en 4 procent van alle kankersoorten bij mannen. In deze cijfers is er nog geen rekening gehouden met overgewicht als risicofactor voor gevorderde prostaatkanker.

BMI berekenen

Je berekent je BMI door je gewicht (in kilo’s) door je lengte (in meters) in het kwadraat te delen. Een gezonde BMI ligt tussen de 18,5 en 24,9. Hoe lager je BMI binnen deze gezonde waardes ligt, hoe beter. De BMI is een minder geschikte maatstaf voor het gewicht van ouderen, topsporters, zwangere vrouwen, kinderen en volwassenen die korter zijn dan 1,50 meter. Op www.wcrf.nl/bmi kan de BMI snel en makkelijk berekend worden.

Bronnen

• Global burden of cancer attributable to high-body-mass index in 2012: a population-based study. Melina Arnold et al. Gepubliceerd op www.thelancet.com/oncology op 26 november 2014.
• WCRF Continuous Update Project.
• World Cancer Research Fund / American Institute for Cancer Research. Food, Nutrition, Physical Activity and the Prevention of Cancer: a Global Perspective, uitgave in 2007.
• CBS Statline, Centraal Bureau voor de Statistiek.

Over het Wereld Kanker Onderzoek Fonds

Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds (WCRF NL) is de enige stichting in Nederland die zich uitsluitend richt op de preventie en overleving van kanker door een gezonde voeding en leefstijl. WCRF NL financiert, analyseert en geeft voorlichting over wetenschappelijk onderzoek naar het verband tussen voeding, leefstijl en kanker. Meer informatie op www.wcrf.nl.

Alle aanbevelingen van het Wereld Kanker Onderzoek Fonds zijn gebaseerd op het wetenschappelijke rapport van het internationale World Cancer Research Fund netwerk: Food, Nutrition, Physical Activity and the Prevention of Cancer: a Global Perspective. Dit is het grootste, meest omvattende rapport ter wereld over de relatie tussen voeding, leefstijl en de preventie van kanker. Ons Continuous Update Project (CUP) zorgt ervoor dat onze aanbevelingen ter preventie van kanker actueel blijven en gebaseerd blijven op het meest recente wetenschappelijke bewijs.

Naast het Wereld Kanker Onderzoek Fonds bestaat het internationale World Cancer Research Fund (WCRF) netwerk uit: World Cancer Research Fund in het Verenigd Koninkrijk (www.wcrf-uk.org), American Institute for Cancer Research in de Verenigde Staten (www.aicr.org), en World Cancer Research Fund in Hong Kong (www.wcrf-hk.org). Meer informatie over het netwerk is te lezen op www.wcrf.org.