Acrylamide en kanker

Het Wereld Kanker Onderzoek Fonds financiert een onderzoeksproject gericht op het verband tussen acrylamide en kanker. Hiervan zijn inmiddels de eerste resultaten bekend.

Onderzoek bij dieren toont aan dat acrylamide kanker kan veroorzaken. De vraag is of dit bij mensen ook het geval is.

Direct naar

Wat is acrylamide?

Acrylamide ontstaat als bijproduct bij verhitting van met name zetmeelrijk voedsel, zoals aardappelen en graanproducten. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft de stof acrylamide in 1994 aangemerkt als mogelijk kankerverwekkend voor de mens.

Relatie tussen acrylamide en kanker

De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) heeft in 2015 uitgebreid gekeken naar het verband tussen acrylamide en kanker (1). Proefdieronderzoeken laten zien dat acrylamide het DNA kan beschadigen en kanker kan veroorzaken, maar onderzoeken bij mensen zijn beperkt en niet helemaal overtuigend. Toch stelt de EFSA op basis van proefdieronderzoek dat acrylamide in voeding mogelijk het risico op kanker verhoogt bij mensen. Dit is zorgwekkend omdat acrylamide in veel voedingsmiddelen voorkomt.

Hoe komt acrylamide in voeding?

n 2002 ontdekten Zweedse onderzoekers bij toeval dat bij het verhitten van zetmeelrijk voedsel zoals aardappelen en graanproducten acrylamide kan ontstaan. Acrylamide is een stof die kan ontstaan bij het grillen, roosteren, bakken, frituren of braden van zetmeelrijk voedsel boven de 120 graden. Hierbij zijn suikers en het aminozuur asparagine (een bouwsteen van eiwitten) betrokken. Acrylamide ontstaat ook bij het roosteren van koffiebonen. Volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) zijn patat, koffie en chips de belangrijkste voedingsmiddelen die bijdragen aan de inname van acrylamide. Acrylamide is daarnaast een bestanddeel van tabaksrook. Ook wordt in bepaalde industrieën acrylamide gebruikt, bijvoorbeeld bij het reinigen van rioolwater, bij de verwerking van afval en erts en bij het waterdicht maken van dijken, tunnels en riolen.

In welke voeding zit acrylamide?

De volgende voedingsmiddelen bevatten naar verhouding relatief veel acrylamide:

  • Patat
  • Koffie
  • Chips
  • Koekjes
  • Ontbijtkoek
  • Brood
  • Ontbijtgranen
  • Speculaas

Bekijk hieronder een overzicht van de bijdrage van voedingsmiddelen (6).

Bijdrage voedingsmiddelen aan acrylamide-inname

Bijdrage voedingsmiddelen aan acrylamide-inname

Andere manieren waarop je met acrylamide in aanraking kunt komen

Acrylamide is daarnaast een bestanddeel van tabaksrook. Ook wordt in bepaalde industrieën acrylamide gebruikt, bijvoorbeeld bij het reinigen van rioolwater, bij de verwerking van afval en erts en bij het waterdicht maken van dijken, tunnels en riolen.

Is er een veilige bovengrens voor acrylamide?

Omdat er nog relatief weinig bekend is over het effect van acrylamide bij mensen, is er nog geen veilige hoeveelheid voor consumptie opgesteld. Er bestaat nog geen wetgeving op dit gebied. Wel werkt de levensmiddelenindustrie sinds 2002 aan het verlagen van het acrylamidegehalte (7, 8).

Gezondheidsrichtlijnen acrylamide

Het Voedingscentrum en de Wereldgezondheidsorganisatie adviseren een gevarieerde voeding, waarbij het niet nodig is zetmeelrijke producten uit te sluiten. Het Voedingscentrum heeft tips om het acrylamidegehalte in voeding te verlagen, je vindt hier meer informatie over op de acrylamide-informatiepagina van Het Voedingscentrum.

Bronnen

  1. Persbericht EFSA over acrylamide. 4 juni 2015
  2. Duell E. Biomarkers of Acrylamide Exposure and Risk of Endometrial and Ovarian Cancers: A Molecular Epidemiologic Study in the EPIC Cohort.
  3. Hogervorst J. G., et al. (2007). A Prospective Study of Dietary Acrylamide Intake and the Risk of Endometrial, Ovarian and Breast Cancer. Cancer Epidemiology, Biomarkers and Prevention.
  4. Wilson K.M., et al. (2010). A prospective study on dietary acrylamide intake and the risk for breast, endometrial, and ovarian cancers. Cancer Epidemiology, Biomarkers and Prevention.
  5. Obón-Santacana M., et al. (2016). Dietary and lifestyle determinants of acrylamide and glycedamide hemoglobine adducts in non-smoking postmenopausal women from the EPIC cohort. European Journal of Nutrition.
  6. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. (2014). De inname van acrylamide, nitraat en ochratoxine A bij Nederlandse mensen van 7 tot 69 jaar.
  7. Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit. (2007). Acrylamide in levensmiddelen op de Nederlandse markt.
  8. European Food Safety Authority. (2012) Update on acrylamide levels in food from monitoring years 2007 to 2010. EFSA Journal